«Εκείνος λέει, ότι ήταν απλώς ένα μάθημα. Εκείνη, σεξουαλική παρενόχληση.
Όποιον και να πιστέψετε, θα κάνετε λάθος».
Ντέιβιντ Μάμετ
Ολοκληρώνοντας στις 10 Ιανουαρίου τον επιτυχημένο κύκλο παραστάσεων στην Αθήνα και το θέατρο Άνεσις, η Ολεάννα του βραβευμένου με Πούλιτζερ Αμερικανού συγγραφέα Ντέιβιντ Μάμετ, σε σκηνοθεσία του Φίλιππου Σοφιανού θα παρουσιάζεται από τις 21 Ιανουαρίου κάθε Σάββατο και Κυριακή στο Θέατρο Αυλαία του Πειραιά.
Η Ολεάννα, ένα από τα πιο προκλητικά κείμενα της σύγχρονης δραματουργίας γράφτηκε ένα χρόνο μετά την πρώτη δίκη στις ΗΠΑ για σεξουαλική παρενόχληση και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Μάιο του 1992 στο Καίμπριτζ της Μασαχουσέτης με τον θίασο Back Bay Theater. Το 1993 ανέβηκε με εξαιρετική επιτυχία στο Royal Court Theatre σε σκηνοθεσία του βραβευμένου με Νομπέλ Χάρολντ Πίντερ. Το 1994 o ίδιος ο Μάμετ μετέφερε το έργο του και στον κινηματογράφο με τον ομώνυμο τίτλο, και παρά το γεγονός ότι προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις τόσο από τις φεμινιστικές οργανώσεις όσο και από τους πανεπιστημιακούς κύκλους, για τελείως διαφορετικούς λόγους, εξακολουθεί να παίζεται συνεχώς και να προβληματίζει.
Ο Ντέιβιντ Μάμετ, ένας από τους διασημότερους συγγραφείς, σεναριογράφους και σκηνοθέτες, είναι γνωστός για την ακριβή χρήση της αμερικανικής γλώσσας αλλά και το ενδιαφέρον του για τη σχέσης που διαμορφώνεται μεταξύ γλώσσας και συμπεριφοράς.
Οι ήρωες του έργου, ένας καθηγητής πανεπιστημίου και μια νεαρή φοιτήτρια, εμπλέκονται σ’ ένα παιχνίδι βαθιάς αντιπαράθεσης που καθιστά αδύνατη την όποια επικοινωνία μεταξύ τους, με το αίσθημα για εξουσία και ασφάλεια να κυριαρχεί πάνω απ’ όλα.
Ένα λεκτικό παιγνίδι εξουσίας θα ξεκινήσει με αφορμή την αναβαθμολόγηση του γραπτού της φοιτήτριας Κάρολ και τις παρερμηνείες που θα προκαλέσει η πρόταση του καθηγητή της Τζών, για ιδιαίτερες συναντήσεις έξω από το πλαίσιο κανόνων του φαινομενικά δημοκρατικού πανεπιστημίου. Ο καθηγητής απαξιώνει τη φοιτήτρια του, αμφισβητώντας τα εργαλεία που παρέχει η εκπαίδευση και εκείνη αμφισβητώντας τα προνόμια του θα τον καταγγείλει για παρενόχληση.
Είναι ένα δυνατό κείμενο για την πολιτική ορθότητα που διερευνά τη σχέση γλώσσας και συμπεριφοράς και επιχειρεί να διεισδύσει στα άδυτα της εξουσίας.
Η παράσταση
Η παράσταση σύμφωνα με τον σκηνοθέτη αποτελεί, μια αφετηρία κι έναν προορισμό για το #MeToo. Είναι μια συγκλονιστική ιστορία, η οποία πολλές φορές σε μπερδεύει, σε διχάζει και σου δημιουργεί σοβαρή ανασφάλεια για την κρίση σου. Το έργο είναι μια μηχανή παραγωγής ερωτημάτων τα οποία συνοδεύουν τον θεατή μέρες μετά την παρακολούθηση της παράστασης. Ερωτήματα που ακόμα σήμερα, το 2022, παραμένουν πιο επίκαιρα από ποτέ. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος τόσο απενοχοποιημένα να γκρεμίζει το μέλλον ενός άλλου; Πόσο επηρεάζει η συλλογικότητα την ατομική συνείδηση; Πώς μπορεί μια φιλική χειρονομία να μεταφραστεί σε παρενόχληση; Μήπως στην πραγματικότητα είναι; Μήπως η εξουσία την κάνει να είναι;
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όταν ο David Mamet γράφει το έργο αυτό το 1992 γεννά πλήθος αντιδράσεων. Οι κριτικοί αντιμετώπισαν το έργο ως μια δεξιά πολεμική ενάντια στην πολιτική ορθότητα, ενώ για τους αριστερούς ο Μάμετ έγινε σύμβολο της τοξικής αρρενωπότητας. Σήμερα, όμως, μετά το ξέσπασμα του ελληνικού #metoo, ίσως είμαστε πλέον έτοιμοι για μία εκ νέου ανάγνωση.
Για δεύτερη χρονιά φέτος, η παράσταση εξακολούθησε να λαμβάνει επαινετικά σχόλια κοινού και κριτικής και χαρακτηρίστηκε ως «Μια παράσταση ανθρώπινη και ρεαλιστική, που σκοπό έχει να μας αφυπνίσει και να μας προβληματίσει. Το δίχως άλλο, […] μοναδική, που προσφέρει τροφή για σκέψη. Ένα έργο σπουδαίο και μια θεατρική μεταφορά άξια αναφοράς» (Χάρις Μολυβιάτη, noizy.gr)
Πρόκειται για «Μια εξαιρετική παράσταση αριστοτεχνικά φτιαγμένη με δυνατές ερμηνείες. Βασισμένη σε ένα επίκαιρο και σύγχρονο κείμενο του Μάμετ, με μία ευφυέστατη σκηνοθεσία του Φίλιππου Σοφιανού, με εξαιρετικές ερμηνείες» (Βίβιαν Μητσάκου, theaterproject365).
«Σκηνική χημεία... ουσιαστική ανάμεσα στους δυο καλλιτέχνες που χαίρεσαι να παρακολουθείς! Να την δείτε την δουλειά αυτή [...] Ξεχωρίζει σε πλήθος λεπτομερειών από τα προηγούμενα ανεβάσματα του έργου του Μάμετ.» (Αλέξανδρος Κούρτης, zappit.gr)
*** Στην παράσταση χρησιμοποιείται στροβοσκοπικός φωτισμός. ***
**** Για δραματουργικούς λόγους γινεται χρήση τσιγάρου *****
.jpg)