Το επετειακό πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τη συμπλήρωση των 100 ετών από τη γέννηση της Μαρία Κάλλας κορυφώνεται με ένα μεγάλο Γκαλά Όπερας με τίτλο Η Κάλλας στο Ηρώδειο.
Τέσσερις διακεκριμένες υψίφωνοι με διεθνή καταξίωση, οι Άννα Πιρότσι, Κάθριν Φόστερ, Βασιλική Καραγιάννη και Νίνα Μινασιάν, θα ερμηνεύσουν τις άριες εκείνες που η Κάλλας σημάδεψε με την ερμηνεία της στις ιστορικές εμφανίσεις της στο Ηρώδειο το 1944 και το 1957. Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα διευθύνει ο Φιλίπ Ωγκέν.
Η ελληνική σταδιοδρομία της Μαρίας Κάλλας έχει συνδεθεί με το Ωδείο Ηρώδου Αττικού σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους. Έναν χρόνο πριν εγκαταλείψει την Αθήνα για τη Νέα Υόρκη, τον Ιούλιο του 1944, η Μαρία Καλογεροπούλου ερμηνεύει στο Ηρώδειο τη Σμαράγδα στην όπερα του Μανώλη Καλομοίρη Ο πρωτομάστορας σε μουσική διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη και σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινού, ενώ λίγες μόλις μέρες αργότερα, τον Αύγουστο του 1944, θα ερμηνεύσει τη Λεονόρα στον Φιντέλιο του Μπετόβεν σε μουσική διεύθυνση Χανς Χαίρνερ και σκηνοθεσία Όσκαρ Βάλλεκ. Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1957, έχοντας ήδη κατακτήσει τον κόσμο η Μαρία Μενεγκίνι-Κάλλας θα επιστρέψει στο Ηρώδειο για ένα ιστορικό ρεσιτάλ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, με άριες από τον Τριστάνο και Ιζόλδη του Ρίχαρντ Βάγκνερ, τη Δύναμη του πεπρωμένου και τον Τροβατόρε του Τζουζέππε Βέρντι, τη Λουτσία ντι Λαμμερμούρ του Γκαετάνο Ντονιτσέττι και τον Άμλετ του Αμπρουάζ Τομά, σε μουσική διεύθυνση του Αντονίνο Βόττο.
Με αυτό ακριβώς το ρεπερτόριο θα δοθεί στις 16 Σεπτεμβρίου 2023 –ημέρα του θανάτου της Κάλλας– στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού από την Εθνική Λυρική Σκηνή το Γκαλά με τίτλο Η Κάλλας στο Ηρώδειο. Τέσσερις διεθνώς αναγνωρισμένες πρωταγωνίστριες της όπερας θα τιμήσουν τη Μαρία Κάλλας ερμηνεύοντας άριες από όπερες των Καλομοίρη, Μπετόβεν, Βάγκνερ, Βέρντι, Ντονιτσέττι, Τομά που η ίδια ερμήνευσε στο ρωμαϊκό ωδείο με τη σπάνια φωνητική της γκάμα και τις ασυνήθιστες δεξιοτεχνικές της ικανότητες, αφήνοντας αξεπέραστο στίγμα. Πρόκειται για τη σπουδαία Ιταλίδα δραματική υψίφωνο Άννα Πιρότσι, η οποία θριάμβευσε στο πρόσφατο ντεμπούτο της στον ρόλο της Μήδειας του Κερουμπίνι στην ΕΛΣ, την εκλεκτή του Φεστιβάλ του Μπάυροϋτ δραματική υψίφωνο Κάθριν Φόστερ, τη διεθνώς καταξιωμένη Ελληνίδα κολορατούρα σοπράνο Βασιλική Καραγιάννη και τη νεαρή περιζήτητη κολορατούρα σοπράνο από την Αρμενία Νίνα Μινασιάν. Διευθύνει ο σπουδαίος Γάλλος αρχιμουσικός Φιλίπ Ωγκέν.
«Κατάκτησε τον ρόλο της Μήδειας κερδίζοντας απόλυτα το στοίχημα, έχοντας εκείνο το κάτι στη φωνή που θυμίζει το τόσο ιδιαίτερο ηχόχρωμα της Κάλλας», σημείωνε η κριτική του κορυφαίου γαλλικού περιοδικού Diapason για το θριαμβευτικό ντεμπούτο της Άννας Πιρότσι στον εξαιρετικά απαιτητικό ρόλο της Μήδειας τον περασμένο Απρίλιο στην Εθνική Λυρική Σκηνή, στα εγκαίνια του μεγάλου αφιερώματος στη Μαρία Κάλλας. Η Πιρότσι έχει διαγράψει μια μοναδική σταδιοδρομία τα τελευταία δέκα χρόνια, μετά το ντεμπούτο της στο Τορίνο το 2012 και την τεράστια επιτυχία που σημείωσε στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ στον ρόλο της Αμπιγκαΐλλε σε διεύθυνση του Ρικκάρντο Μούτι. Αμέσως έγινε περιζήτητη στις μεγαλύτερες όπερες του πλανήτη και έως σήμερα έχει τραγουδήσει, μεταξύ άλλων, στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, τη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, τη Σκάλα του Μιλάνου, την Όπερα του Παρισιού, την Κρατική Όπερα της Βιέννης, το Ρεάλ της Μαδρίτης, το Λισέου της Βαρκελώνης, την Αρένα της Βερόνας, την Όπερα του Σαν Φρανσίσκο και την Κρατική Όπερα της Βαυαρίας στο Μόναχο.
Η σπουδαία δραματική υψίφωνος Κάθριν Φόστερ, η οποία έχει διακριθεί όσο ελάχιστες ερμηνεύτριες διεθνώς στο βαγκνερικό ρεπερτόριο, θα κάνει το ελληνικό της ντεμπούτο στο Γκαλά Η Κάλλας στο Ηρώδειο, λίγους μήνες πριν εμφανιστεί στη Βαλκυρία της ΕΛΣ. Θεωρείται μια από τις σημαντικότερες πρωταγωνίστριες του Φεστιβάλ Βάγκνερ στο Μπάυροϋτ την τελευταία δεκαετία. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο στη φετινή διοργάνωση του σημαντικότερου φεστιβάλ όπερας στον κόσμο η Φόστερ θα ερμηνεύσει Ιζόλδη, αλλά και Βρουγχίλδη στο Λυκόφως των θεών και στη Βαλκυρία. Η σεζόν 2022/23 υπήρξε εντυπωσιακή για την παγκοσμίου φήμης σοπράνο με πρώτες εμφανίσεις στη Victorian Opera της Αυστραλίας ως Ηλέκτρα, στο Θέατρο Σαν Κάρλο στη Νάπολη ως Ιζόλδη, αλλά και με ένα μεγάλο στοίχημα: την πολυαναμενόμενη πρώτη της εμφάνιση στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου (Μάρτιος/Απρίλιος 2023) στην Τουραντότ σε σκηνοθεσία του Αντρέι Σερμπάν. Η Φόστερ έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ως μια από τις καλύτερες Βρουγχίλδες της εποχής μας, ενώ ταυτόχρονα διακρίνεται και σε άλλους δραματικούς ρόλους όπως η Ηλέκτρα, η Τουραντότ και η Ιζόλδη, διαπρέποντας στις σημαντικότερες όπερες του κόσμου όπως της Βαρκελώνης, της Μαδρίτης, της Μπολόνιας, του Άμστερνταμ, της Ουάσιγκτον, της Βουδαπέστης, του Βερολίνου, του Αμβούργου, της Δρέσδης, του Ελσίνκι, του Τόκυο, της Σανγκάης κ.ά.
Η σπουδαία υψίφωνος της ΕΛΣ Βασιλική Καραγιάννη, η οποία κατά τη φετινή σεζόν εντυπωσίασε στους τρεις γυναικείους ρόλους των Παραμυθιών του Χόφμαν, καθώς και στον ρόλο της Γλαύκης στη Μήδεια, με την οποία εγκαινιάστηκε το αφιέρωμα για τα 100 χρόνια της Κάλλας, έχει πρωταγωνιστήσει επανειλημμένα σε παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς επίσης σε Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Έχει εμφανιστεί στα σημαντικότερα λυρικά θέατρα, φεστιβάλ και αίθουσες συναυλιών διεθνώς, όπως Βασιλική Όπερα Λονδίνου (Κόβεντ Γκάρντεν), Σκάλα Μιλάνου, Κωμική Όπερα Βερολίνου, Γερμανική Όπερα Ρήνου (Ντύσσελντορφ), Εθνικό Θέατρο Σάο Κάρλος, Θέατρο Μουσικού Φλωρεντινού Μάη, Αίθουσα Βασίλισσα Ελισάβετ και Κάντογκαν Χολ, Κάρνεγκι Χολ, Τεάτρο Κάρλο Φελίτσε Γένοβας, Βασιλική Όπερα Δανίας, καθώς επίσης σε Νέο Εθνικό Θέατρο, Αίθουσα Μπουνκαμούρα στο Τόκυο και Αίθουσα Μπιγουάκο στη Σίγκα της Ιαπωνίας. Έχει ερμηνεύσει ιδιαιτέρως απαιτητικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους, όπως μεταξύ άλλων Βασίλισσα της νύχτας, Λουτσία ντι Λαμμερμούρ, Βιολέττα, Αμίνα, Ροζίνα, Νορίνα, Ολυμπία, Τζίλντα, Τσερμπινέττα, Τσερλίνα. Έλαβε τιμητική διάκριση σε νέο καλλιτέχνη της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών (2001). Έχει ηχογραφήσει τα έργα Σύζυγος σε απόγνωση του Τσιμαρόζα και Ο κουρέας της Σεβίλλης του Παϊζιέλλο.
Η νεαρή ανερχόμενη σοπράνο κολορατούρα Νίνα Μινασιάν έχει σημειώσει μια θεαματική πορεία τα τελευταία χρόνια, η οποία κορυφώνεται τη φετινή σεζόν με το ντεμπούτο της στη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης τον ερχόμενο Οκτώβριο. Γεννήθηκε στην Αρμενία, έγινε μέλος του Στούντιο Όπερας του Ωδείου του Γερεβάν το 2010 και ένα χρόνο αργότερα του προγράμματος νέων καλλιτεχνών του Θεάτρου Μπολσόι, όπου και ξεκίνησε η επαγγελματική της διαδρομή. Έχει διακριθεί σε ιδιαιτέρως απαιτητικούς ρόλους του ρεπερτορίου όπως οι Λουτσία ντε Λαμμερμούρ, Βασίλισσα της νύχτας, Τζίλντα, Βιολέττα, Ολυμπία, Όσκαρ, Αμίνα, Νορίνα, Αντίνα κ.ά. σε κορυφαία λυρικά θέατρα όπως μεταξύ άλλων η Κρατική Όπερα της Βιέννης, η Γερμανική Όπερα και η Κρατική Όπερα του Βερολίνου, η Όπερα του Παρισιού, η Όπερα της Λυόν, το Λα Μονναί των Βρυξελλών, το Ρεάλ της Μαδρίτης, οι όπερες του Άμστερνταμ, της Ζυρίχης, του Μονάχου, της Δρέσδης, του Αμβούργου, καθώς και τα φεστιβάλ όπερας της Βερόνας, του Αιξ αν Προβάνς και του Γκλάιντμπορν.
Το Γκαλά θα διευθύνει ο διεθνώς διακεκριμένος Γάλλος αρχιμουσικός Φιλίπ Ωγκέν, πρώην μουσικός διευθυντής της Κρατικής Όπερας της Ουάσιγκτον. Ο Ωγκέν σπούδασε στη Βιέννη και τη Φλωρεντία και έχει διευθύνει επανειλημμένα σε μερικές από τις σημαντικότερες όπερες Ευρώπης και Αμερικής, όπως μεταξύ άλλων στην Κρατική Όπερα της Βιέννης, τη Σκάλα του Μιλάνου, τη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, τη Γερμανική Όπερα του Βερολίνου, τις όπερες της Ζυρίχης, της Μπολόνιας, της Βαρκελώνης, σε κορυφαία φεστιβάλ, όπως αυτά του Ζάλτσμπουργκ και της Σαβονλίννας, καθώς και σε όπερες της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας και της Κίνας.
Λίγα λόγια για το αφιέρωμα της ΕΛΣ στη Μαρία Κάλλας
Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, η Εθνική Λυρική Σκηνή έχει προγραμματίσει και παρουσιάζει μια σειρά εκδηλώσεων για να τιμήσει την κορυφαία υψίφωνο του 20ού αιώνα, σε καλλιτεχνική επιμέλεια του Γιώργου Κουμεντάκη. Η αρχή του αφιερώματος έγινε τον Απρίλιο του 2023 με τη Μήδεια του Κερουμπίνι, στη συνέχεια τον Μάιο του 2023 παρουσιάστηκε το πρώτο μέρος του Unboxing Callas – Από την Κάλλας στη Μήδεια, εγκατάσταση σε τρεις πράξεις στο φουαγέ της ΕΛΣ. Από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2023 θα παρουσιαστούν το Γκαλά Όπερας Η Κάλλας στο Ηρώδειο, η έκθεση Unboxing Callas: Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, το ντοκιμαντέρ Μαίρη, Μαριάνα, Μαρία – Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας, το βίντεο-ρεσιτάλ H Μαρία Κάλλας στην Ελλάδα, 1937-1945 – Το ρεπερτόριο που ποτέ δεν ακούσαμε…, καθώς και το εκπαιδευτικό εργαστήριο Visualising the Voice of Maria Callas σε συνεργασία με το DmLab του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης σημειώνει: «Με το πρόγραμμα της ΕΛΣ για τα 100 χρόνια της Μαρίας Κάλλας, φιλοδοξούμε αφενός να φωτίσουμε τη σχέση της με τον Οργανισμό μας και αφετέρου να κάνουμε γνωστό τον μύθο της Κάλλας στις νεότερες γενιές, σαν ένα φωτεινό παράδειγμα ταλέντου, σκληρής εργασίας, αφοσίωσης, τελειομανίας, λάμψης».
Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει εντάξει τον εορτασμό των 100 ετών από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας στον κατάλογο συνεορτασμού επετείων της UNESCO για το 2023. Στον ετήσιο κατάλογο περιλαμβάνονται προσωπικότητες τις οποίες η UNESCO τιμά για τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της Επιστήμης, της Εκπαίδευσης, του Πολιτισμού και της Επικοινωνίας, με σκοπό την αναγνώριση και την προβολή της οικουμενικής διάστασης και σημασίας τους.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Μανώλης Καλομοίρης, Ο Πρωτομάστορας
— Εισαγωγή
— «Ο Ήλιος, ο ήλιος»
Άρια της Σμαράγδας από το Β΄ Μέρος – Βασιλική Καραγιάννη
Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, Φιντέλιο
— Εισαγωγή
— «Abscheulicher! Wo eilst du hin? … Komm, Hoffnung» / «Ελεεινέ! Πού πας με τόση βιασύνη; … Έλα, ελπίδα»
Ρετσιτατίβο και άρια της Λεονόρας από την Α΄ Πράξη – Κάθριν Φόστερ
Αμπρουάζ Τομά, Άμλετ
— «À vos jeux, mes amis» / «Στα παιχνίδια σας, φίλοι μου»
«Σκηνή της τρέλας» της Οφηλίας, Δ΄ Πράξη – Νίνα Μινασιάν
Τζουζέππε Βέρντι, Η δύναμη του πεπρωμένου
— Εισαγωγή
— «Pace, pace, mio Dio» / «Γαλήνη, γαλήνη, Θε μου»
Άρια της Λεονόρας από την Δ’ Πράξη – Άννα Πιρότσι
Γκαετάνο Ντονιτσέττι, Λουτσία ντι Λαμμερμούρ
— «Regnava nel silenzio» / «Στη σιωπή βασίλευε»
Άρια της Λουτσίας από την Α΄ Πράξη – Βασιλική Καραγιάννη
Τζουζέππε Βέρντι, Ο τροβαδούρος
— «D’amor sull’ali rosee» / «Στα ρόδινα φτερά του έρωτα»
Άρια της Λεονόρας από το Δ΄ Μέρος – Άννα Πιρότσι
Ρίχαρντ Βάγκνερ, Τριστάνος και Ιζόλδη
— Πρελούδιο και «Θάνατος» της Ιζόλδης – Κάθριν Φόστερ
Μουσική διεύθυνση: Φιλίπ Ωγκέν
Σολίστ: Άννα Πιρότσι, Κάθριν Φόστερ, Βασιλική Καραγιάννη, Νίνα Μινασιάν
Με την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
