Η ιστορία μιας ταινίας με αφορμή το "κίνημα της πατάτας" που απλώνεται στις μέρες μας στην Ελλάδα. Το 1932, στη διάρκεια του συνεδρίου της Ενωτικής Συνομοσπονδίας Εκπαιδευτικών της Γαλλίας, που έγινε στο Μπορντώ, προβάλλεται μια εικοσάλεπτη ταινία που προκαλεί μεγάλο ενθουσιασμό στους συνέδρους. Έχει τίτλο "Τιμή και κέρδος – η πατάτα".
Πρόκειται για μια ταινία που παρήχθη με ελάχιστα μέσα από το συνδικάτο των εκπαιδευτικών για καθαρά παιδαγωγικούς σκοπούς: "Να αποκαλύψει το μηχανισμό της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και την αστική ιδεολογία που προωθείται μέσα από τα σχολικά βιβλία". Η ταινία παρακολουθεί την καθημερινή ζωή μιας οικογένειας αγροτών που παράγει πατάτες και στη συνέχεια την πορεία του προϊόντος μέχρι να φτάσει σε μια εργατική οικογένεια σε πολλαπλάσια τιμή.
Ο σκηνοθέτης της ταινίας Yves Alegret τη χαρακτηρίζει, ως "ένα προλεταριακό ντοκιμαντέρ για τους μαθητές των σχολείων", και γι' αυτό το λόγο κυκλοφόρησε και σε κόπιες των 9,5 χιλιοστών για να μπορεί να προβληθεί με ερασιτεχνικές μηχανές προβολής. Πίσω από τη δημιουργία της ταινίας βρισκόταν ο Celestin Freinet και το πρωτοποριακό εκπαιδευτικό κίνημά του, που ανάμεσα στα άλλα, εισήγαγε πρώτος τον κινηματογράφο στο σχολείο, το 1926.
Το ξεκίνημα της δράσης του Celestin Freinet αποτυπώνεται έξοχα στην ταινία ¨Το Σκασιαρχείο" του 1949, που έχει φέρει και διαθέτει για προβολές στην Ελλάδα το Νεανικό Πλάνο. Η ιδέα για την ταινία "Τιμή και κέρδος – η πατάτα" ανήκει στον Remy Boyau, υπεύθυνο της Ταινιοθήκης της Λαϊκής Παιδείας. Και μπόρεσε να υλοποιηθεί όταν σε ένα συνέδριο εκπαιδευτικών συνάντησε τον καθηγητή Michel Collinet ,που ήταν φίλος με τους σουρεαλιστές της εποχής, ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν και ο νεαρός σκηνοθέτης Yves Alegret.
Για να παίξουν στην ταινία, ο Yves Alegret κινητοποίησε όλους τους φίλους του ανάμεσα στους οποίους τον Marcel Duhamel, τα αδέλφια Jacques και Pierre Prevert, τον φωτογράφο Eli Lotar και άλλους. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα και η συνέχεια της ιστορίας. Όταν προβλήθηκε στο Παρίσι, στους κύκλους των σουρεαλιστών, προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα στους Ισπανούς ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν και ο Λουί Μπουνιουέλ και ο φίλος του Ramon Acin, καθηγητής σχεδίου και ιδρυτής του Κινήματος Τυπογραφείο στο Σχολείο, στην Ισπανία (το ισπανικό τμήμα του Κινήματος Φρενέ).
Από εδώ γεννήθηκε η ιδέα στον Μπουνιουέλ να γυρίσει την ταινία "Las Hurdes" που είναι πιο γνωστή ως "Γη χωρίς ψωμί", για τους φτωχούς χωρικούς στην ορεινή περιοχή της Εξτρεμαδούρα. Δεν είχε όμως χρήματα. Ο Ramon Acin, μέλος του αναρχικού κινήματος CNT-FAI, όντας αστειευόμενος του υποσχέθηκε ότι αν κέρδιζε το λαχείο, θα χρηματοδοτούσε την ταινία. Δυο μήνες αργότερα κερδίζει το λαχείο και κρατά την υπόσχεσή του. Και με μια κάμερα που του δανείζει ο Yves Alegret, γυρίζει το αριστουργηματικό 27λεπτο ντοκιμαντέρ "Γη χωρίς ψωμί".
Ο Ramon Acin και η γυναίκα του εκτελέστηκαν από τους φασίστες του Φράνκο το 1936.
Παρακάτω μπορείς να δεις τα έξι πρώτα λεπτά της ταινίας "Τιμή και κέρδος – η πατάτα". Ολόκληρη διατίθεται για οργανωμένες προβολές από το Νεανικό Πλάνο.